Hayvan sağlığı

Verem (Tüberkülozis)

Verem zoonoz (Hayvanlardan insanlara bulaşabilen) hastalıklar sınıfında yer alan, gram (+) bakterilerin oluşturduğu bir hastalıktır. İhbarı Mecburi Hastalıklar sınıfında yer alır. Kronik (Belirti ve bulguları uzun süren, yavaş yavaş oluşan) seyirli bir hastalıktır.

Hastalık Etkenlerinden:

  • M.Tuberkülozis: İnsan, geviş getiren (Ruminant) ve etçil (Carnivor) hayvanlarda,
  • M.Bovis: İnsan, sığır, domuz, maymun, at, kedi, köpek, bg-boldn, keçilerde,
  • M.Avium: Kanatlılarda,
  • M.Paratuberkülozis: Ruminantlarda hastalık oluşumuna neden olur.

Etken dış ortama dirençlidir.

Bulaşma

Solunum ve sindirim yoluyla bulaşır. Balgam, süt, solunum havası ve burun akıntısı ile etrafa yayılır. Buzağılar enfekte sığır sütleri içmeleriyle, erişkin sığırlar ise damlacık enfeksiyonu veya oral (ağız) yolla etkeni alırlar. Ayrıca insan ve hayvanlardan birbirine bulaşma söz konusudur.

Hastalık belirtileri (Semptomlar)

Hastalık 3 farklı şekilde görülebilir:

  • Akciğer Tüberkülozu: Hastalık sert ve kuvvetli bir öksürükle kendisini gösterir. İştah ve süt verimi normal olmasına karşın canlı ağırlık kaybı görülür. Hastalık aylarca,yıllarca devam eder her yılda ahırda birkaç inek bu semptomlarla kaşeksiye (Aşırı zayıflama) sürüklendiği gibi, zamanla sağlam hayvanlarada bulaştırırlar.
  • İncili Tüberküloz (Periton Tüberkülozu): İneklerde kısırlığa neden olur. Sarı renkte,irili ufaklı sayısız tüberkül (bir çeşit deri lezyonu) oluşumu ile karakterizedir. Tüberkülozun bu formunda canlı ağırlık kaybı gözlenmez.
  • Meme Tüberkülozu: Meme loblarının birinde veya bir kaçında büyüme,sertleşme ve ağrısız odakların oluşumu ile karakterize bir hastalıktır. Sütte gözle görülür bir değişiklik olmaz ancak laboratuvar muayenesinde bakteriler görülebilir.

Tanı

Lenf düğümlerinde şişlik ve kronik zayıflama hastalıktan şüphe ettirir.

Kesin tanı için alerjik tüberkülin testi yapılır. Test sonucu şüpheli çıkan hayvanlar 2 ay süreyle karantinaya alınır. Bu süre sonunda test tekrarlanır. Pozitif çıkan hayvanlar semptomlara da bakılarak Tüberküloz saptanan işletmede 2 ay aralıklarla veya yılda 1 kez tüberkülin uygulaması yapılarak eradikasyon (Yaygın bir hastalığı bütün belirtileri ve bütün nedenleriyle ortadan kaldırma, yok etme) programı uygulanır. Bu işletmede 5 yıl süre ile Tüberkülin pozitif sığırlar saptanmaz ise tüberkülozdan yoksun (ari) denebilir.

Tedavi (Sağaltım)

Hem ekonomik olmaması hem de taşıyıcılığın önlenememesi nedeniyle hayvanlarda tedavi önerilmez.

Korunma

Özellikle sütleriyle tüberküloz etkenlerini dışarıya çıkaran sığırlar hem kendi buzağıları hem de insanlar için çok önemli bir bulaşma kaynağı durumundadır. Tüberkülozla mücadele, bir korunma stratejisi ve eğitimle mümkün olabilmektedir. Bu hastalık yönünden hayvan yetiştiricilerinin ve bakıcılarının eğitimi şarttır. Hastalığın yayılmasında ahır ve barınakların hijyenik durumu, tek yönlü beslenme, uygun olmayan bakım şartları, portörlerin zamanında tespit edilip ayrılmaması, dışarıdan sürüye kontrolsüz hayvan katılması, enfekte hayvanların sütleriyle buzağıların beslenmemesi, tüberkülozlu bakıcılar, etkenle bulaşık meralar büyük önem taşımaktadır.