Hayvan sağlığı

Salmonellozis

Salmonellosis zoonoz (hayvanlardan insanlara bulaşabilen) hastalıklar sınıfında yer alan, gram (-) bakterilerin oluşturduğu bir hastalıktır. İhbarı Mecburi Hastalıklar sınıfında yer alır. Çeşitli Salmonella spp. tarafından sığırlarda bağırsak kanalı enfeksiyonları ve kimi özel enfeksiyonlarla birlikte, yavru atımı ve rahim yangısı (Metritis) ile karakterize büyük ekonomik kayıplara yol açan bir hastalıktır. Hastalık tüm dünyada ve ülkemizde yaygındır.

Dana ve sığırlarda en önemli hastalık etkenleri; S. abortus bovis, S.typhimurium, S.dublin, S.enteritis ve S.anatum adlı bakterilerdir.

Salmonella etkenleri doğal olarak sığırın barsak kanalında bulunmaktadır. Yorgunluk, açlık, nakliyat, üşütme ve diğer hastalıklar (özellikle şap) gibi stres faktörlerinin etkisiyle bu mikroplar aktif hale geçerek, hastalık yaparlar.

Bulaşma

Hastalığın sığırlar arasında yayılması direkt ve indirekt yollarla olmaktadır. Enfekte hayvanlar semptomların gözlenmediği veya çok hafif seyrettiği olgularda etkeni çevreye bulaştırırlar. Bununla birlikte Salmonella?lar nemli toprak, su, dışkı partikülleri, özellikle kan ve kemik içeren hayvan yemleri ve balık yemlerinde uzun süre canlı kalabilirler.

İnsanlara bulaşma, hasta hayvanların ürünlerinin insanlar tarafından kullanılmasıyla olur.

Hastalık belirtileri (Semptomlar)

Hastalık 3 farklı şekilde görülebilir:

  • Enteritis (İnce bağırsak iltihabı) formu: Hastalığın ortaya çıkış süresi 2-5 gündür. Solunum sayısında artış, durgunluk ve yüksek ateşle seyreder.
  • Septisemik (Kan zehirlenmesi) form: Ergin sığırlarda 42ºC?ye varan ateş, durgunluk ve düşkünlükle başlar. İştah yoktur, süt verimi düşmüştür, solunum hızlıdır. Ağır septisemik olaylarda ishal görülmeden hayvan ölür.
  • Akut (Şiddetli) form: İştahsızlık, durgunluk, yüksek ateşle seyreder. Gözlerde kızarıklık, hafif olaylarda pis kokulu ishal görülür. İshal başladıktan 12-24 saat sonra beden ısısı normale veya normalin altına düşer. İshale bağlı sıvı kaybı şekillenir. Hayvan sık sık karnını tekmeleyerek sancılı olduğunu belirtir. Gebeler yavru atarlar. Enfeksiyonda abortus ya da ölü doğum oranı %60 kadardır. Hayvanın tüm eklemleri 1-2 ün içersinde şişer.

Tanı

Kesin tanı belirtilere bakılarak konulamaz. Tanı için laboratuara atık fetus, dışkı ve kan gönderilir.

Tedavi (Sağaltım)

Hastalığın sığırlarda özel bir tedavisi yoktur. Daha çok belirtilerin geçirilmesine yönelik tedavi uygulanır.

Korunma

Aşı en önemli korunma yoludur. Salmonellozis, tehlikeli bir zoonoz hastalık olduğundan hastalıktan kesilen hayvanların etleri bakteriyolojik muayeneye tutulmadan kullanılmamalıdır. Hasta hayvanların sütleri de ancak iki kez kaynatıldıktan sonra hayvan gıdası olarak değerlendirilir.